O‘zbekistonda “anonim terrori” yangi bosqichga chiqmoqda. Ular endi tergov va sud o‘rnini ham egallamoqchi — o‘zi ayblov e’lon qiladi, hukm o‘qiydi, jazolaydi. Jamoat faoli Shahnoza Soatova va huquqshunos Furqat Tojiyevning qayd etishicha, bu oshkora qonunsizlik qissasini hamma o‘qiyapti, lekin hech kim indamaydi.
Bosh prokuratura Nuz.uz jurnalisti Mixail Dovlatovni ushlab, uning faoliyatiga to‘sqinlik qilgan huquq-tartibot idoralari xodimlariga nisbatan xizmat tekshiruvi boshlanganini ma’lum qildi.
Qirg‘iziston militsiyasi Temirov Live va “Ayt Ayt Dese” mustaqil loyihalar jurnalistlarining ustidan tintuv o‘tkazdi va bir necha kishini so‘roqqa olib ketdi. Bundan tashqari, 24.kg agentligi tahririyatiga ham xavfsizlik kuchlari kelgan. “Gazeta.uz” vaziyatga aloqador ma’lumotlarni taqdim etadi.
Sud Nuz.uz jurnalisti Mixail Dovlatovga nisbatan qo‘zg‘atilgan ma’muriy ishni tugatdi. Sud ishi mayda bezorilik va ichki ishlar xodimlarining qonuniy talablarini bajarmaslik moddalari bilan ochilgandi. Toshkent shahri IIBB jurnalist jamoat joyida chekkani uchun jarimaga tortilganini ma’lum qilgan.
Mahallalardan birida aholi bilan uchrashishga borgan Nuz.uz jurnalisti Mixail Dovlatov huquq idoralari xodimlari tomonidan ushlandi. U taxminan 5 soat qo‘yib yuborilmagan va jamoat joyida chekkanlik uchun jarimaga tortilgan. AOKA prokuraturaga so‘rov yubordi.
Shavkat Mirziyoyev Xavfsizlik kengashi yig‘ilishida odamlarning yangilik va tahliliy ma’lumotlarga bo‘lgan ehtiyoji to‘ldirilmasa, buni boshqa mamlakatlardagi manbalar amalga oshirishini aytdi. “Bunga mutlaqo yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi”, — dedi u. Video.
Qirg‘iziston prezidenti qonunchilikka OAVda “bolalar salomatligi yoki rivojlanishiga zarar yetkazuvchi” ma’lumotlarni tarqatishni taqiqlovchi tuzatishlarni imzoladi. Huquq himoyachilari qonunning qabul qilinishiga qarshi chiqib, uni “senzura uchun yana bir vosita” deb atadi.
Bishkek sudi Qirg‘iziston Madaniyat vazirligi da’vosi bo‘yicha “Azattiq” radiosini yopish to‘g‘risidagi qarorini bekor qildi — tomonlar kelishuvga erishdi. Nashr mamlakatda 2022-yilda qirg‘iz-tojik chegarasidagi mojaro haqida xabar bergani uchun bloklangan, unda, rasmiylarga ko‘ra, “noto‘g‘ri ma’lumotlar” mavjud edi.
O‘zbekiston prezidenti OAV xodimlarini tabriklab, so‘z erkinligi, axborot olish va tarqatish huquqini ta’minlashni mamlakat taraqqiyot strategiyasining ajralmas qismi deb bilishini ta’kidladi. Uning qo‘shimcha qilishicha, korrupsiya va jamiyatning boshqa muammolariga qarshi kurashda davlat jurnalistlarga tayanadi.
Prezident matbuot kotibi Sherzod Asadov O‘zbekistonda so‘z erkinligi darajasini izohlab, 2016-yil oxiridan buyon bu boradagi islohotlar natijalariga adekvat baho berish kerakligini aytdi. Komil Allamjonov esa so‘z erkinligi darajasini 5,5 balga baholab, hali qilinadigan ishlar ko‘pligini aytdi.
Shavkat Mirziyoyev xalq ovozi va fikrini keng jamoatchilikka, davlat idoralari e’tiboriga olib chiqayotgan eng ta’sirchan kuch, bu — OAV va jurnalistlar ekanini ta’kidladi. Shuningdek u axborot makonida haqqoniylik va xolislik bosh mezon ekanini unutmaslik zarurligini aytdi.
Jurnalistlar uyushmasi jurnalistlar va jamoatchilik vakillarining senzura haqidagi murojaatiga izoh berar ekan, «hech bir tahririyat va mustaqil jurnalistlarga, blogerlarga bosim o‘tkazilayotganiga guvoh bo‘lmadik», deya ta’kidladi. Aksincha, so‘z erkinligini suiiste’mol qilish holatlari haqida xabar berdi.
Jurnalistlar va jamoat faollari O‘zbekiston prezidentiga «yashirin, lekin kuchli senzura» yuzasidan murojaat qilishdi. Murojaat mualliflari davlat rahbaridan matbuotning tom ma’nodagi mustaqilligini ta’minlashda tarixiy yordam berishini so‘rashdi.
AQSh davlat kotibi Entoni Blinken Toshkentda jurnalistlarga bergan intervyusida tashqi propaganda va dezinformatsiyaga qarshi kurashishda mustaqil va ochiq OAV uchun sharoit yaratish zarur ekanini qayd etdi. «Odamlarga nima to‘g‘ri va nima noto‘g‘riligini o‘zlari hal qilish imkoniyatini berish kerak», — dedi u.
Adliya vazirligi OAV va blogerlarni «jamiyatdagi muammolarni faqat huquqiy vositalar asosida hal qilish»ga chaqirib, OAVdagi tuhmat va haqorat uchun jazolarni eslatdi. Faollar esa bu kabi eslatmalardan «so‘z erkinligi yutqazayotgani», «erkin matbuot hali adliyaning o‘ziga ham kerak bo‘lishi»ni ta’kidladi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev Qarshida faollar bilan suhbatda OAV, so‘z erkinligi haqida to‘xtaldi. U ko‘pchilik OAVni yopib qo‘yishni aytishini ma’lum qildi. «Yo‘q, yopmayman. Yana oldingiday prokuror, SNB (MXX) tekshiruvchi bo‘laversinmi? Biz niyatimizga yetdikmi? Birimiz ikki bo‘ldimi?» — deya so‘radi u.
Bloger Olimjon Haydarov mitinglar tashkil etish va o‘tkazish tartibini buzganlik, yolg‘on axborot tarqatganlikda ayblanib, 21 mln so‘m miqdorida jarimaga tortildi. U yaqinda Farg‘onadagi zavod ishchilarining norozilik namoyishi aks etgan videoni e’lon qilgandi, shundan so‘ng 7 ishchi hibsga olingandi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev va Yevropa Kengashi rahbari Sharl Mishel O‘zbekistondagi iqtisodiy islohotlar, so‘z erkinligini ta’minlash hamda boshqa masalalarni muhokama qildi.
Buyuk Britaniyaning Toshkentdagi elchisi Alter Ego loyihasiga bergan intervyusida, uning ta’biri bilan aytganda, «urushda qurol sifatida foydalanilayotgan» Rossiya ommaviy axborot vositalari faoliyatining cheklanishi, shuningdek, Vladimir Putin va uning atrofidagilarga qarshi kiritilgan sanksiyalardan ko‘zlangan maqsad xususida so‘z yuritdi. Rossiya ommaviy axborot vositalari va elchixonasi diplomatni tanqid qilib, mazkur intervyuni «yo‘q joydan shovqin ko‘tarish» deb atadi.
O‘zbekistonda inson huquqlari sohasidagi yaxshilanishlar bilan bir qatorda, so‘z erkinligi, uyushmalar va tinch yig‘ilishlar erkinligiga nisbatan cheklovlar saqlanib qolmoqda, deyiladi Amnesty International hisobotida. Dunyoda so‘z, vijdon erkinligi, yig‘ilish erkinligi va boshqa erkinliklarga nisbatan tazyiq kuchaymoqda, deya ta’kidladi inson huquqlari tashkiloti.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting